ප්‍රවාහන අර්බුදය යන්න ධනේශ්වර සමාජය තුළ ප්‍රධාන දැවෙන සමාජ ගැටලුවලින් එකකි. එම ගැටලුව විවිධ රටවලට දැනෙන ප්‍රමාණය වෙනස් විය හැකිය. එහෙත් ප්‍රවාහන අර්බුදය ධනවාදය තුළ අනිවාර්ය ගුණාංගයකි. නිදසුනක් ලෙසින් මහා මාර්ගවල තදබදය හා වැළැක්විය හැකි එහෙත්, නිරන්තරව සිදු වන වාහන අනතුරු ආදිය ගත හැකි ය. එය විසින් මිනිසාගේ ජීවිතය මහමඟ රස්තියාදු කරන, අනතුරට පත් කරන හා පීඩාවකට යටත් කළ එකක්ව තිබේ. එසේම මෙම අර්බුදය රටක ආර්ථික වර්ධනයටද මහා බාධකයක් වෙමින් පවතී. විශේෂයෙන් අප වැනි රටවල ආර්ථිකයේ රිද්මයම තව තවත් මන්දගාමි වන්නට මෙය හේතුවක්ව පවතී. මෙයට ප්‍රතිපක්ෂව කිසිඳු ප්‍රවාහන පහසුකමක් නොමැති ජනතාවක්ද එකම රට තුළ සිටිති. එයද සමාජයේ ඉදිරිගමනට බාධාකරන්නකි.
පවතින සමාජය මෙයට පිළිතුරු සොයන්නේ පැලැස්තර අලවන ක්‍රමයටය. එහිදී නියත වශයෙන්ම පළමුව ප්‍රාග්ධනයේ අවශ්‍යතාවයත්, දෙවනුව ධනේශ්වර ක්‍රමයේ පැවැත්මත් සලකා කටයුතු කරයි. මෙම සාධක දෙකම පීඩිත ජනතාවට අදාළ නොවන කාරණාය. එනිසාම එසේ යොදන පිළියම් යලි ගැටලු බවටම පත්වේ. ධනවාදය මෙම ගැටලුව අවසාන වශයෙන් විසඳාලන්නේ නැත. එය ධනවාදය තුළ ලිහා දැමිය හැකි ගැටලුවක් නොවේ. පවතින ක්‍රමයට එවන් විසඳුම් සඳහා අවශ්‍යතාවයක්ද නැත.
ශ්‍රී ලංකාව වැනි පසුගාමි රටවල මේ සම්බන්ධ තත්වය ඉතාමත් බරපතලය. එය ප්‍රකාශයට පත්වන ආකාර කිහිපයකි.
නගර ආශ්‍රිතව පවතින අධික වාහන තදබදය.
මෙය බරපතල ශ්‍රම කාලයක් නාස්ති කරයි. ශ්‍රම කාර්යයෙහි නියලෙන්නට තිබෙන කාලයද මහමඟට වැයවේ. දෛනිකව වැය වන ශ්‍රම ශක්තිය පුනස්ථාපනයට ඇති අවස්ථාද අහිමිවේ. ( ශ්‍රමිකයාගේ විවේකය, විනෝදය සහ අධ්‍යාපනය යන අවස්ථාවන් සඳහා යෙදිය යුතු කාලය නාස්තිවේ. ) මෙයට අමතරව ඉන්ධන නාස්තියද, රටේ නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියෙහි ප්‍රමාද වීම්ද සිදුවේ.
සාමාන්‍ය ජනතාවට ප්‍රමාණවත් ප්‍රවාහන පහසුකම් නොමැති බැවින් මහමඟ රස්තියාදු වන්නට සිදුවීම සහ පොදු ප්‍රවාහන සේවාවන්ගේ වන අධික පීඩාකාරී තදබදය.
මෙම තත්වය දැවෙන සමාජ ප්‍රශ්නයකි. පොදු ප්‍රවාහන සේවා වන්හි ජනතාව තෙරපීමට, පීඩාවට, නොසැලකිල්ලට, අවමානයට සහ අනතුරට පත්වීම නිරන්තරයෙන් දක්නට හැකිය. මේ තත්ත්වය විසින් මිනිසුන් සතුන්ගේ තත්වයෙන්ද පහතට දමා ඇත. මෙම තත්වය මඟීන්ටද, ප්‍රවාහන සේවකයින්ටද තද බල මානසික ව්‍යාධීන් ඇති කිරීම විසින් සමාජිය වශයෙන් එහි දී වන හානියද විශාලය.
පෞද්ගලික හා රාජ්‍ය යන දෙඅංශයේ පොදු ප්‍රවාහන සේවා අතර තරගය විසින් ජනතාව පිඩාවට හා අනතුරට පත්වීම.
තරගය අවසානයේ මාරාන්තික ගැටුමක් දක්වා වර්ධනය වීම විසින් මඟ දිගට ප්‍රවාහන සේවක ගැටුම්වලට මැදි වීමට මඟීන්ට සිදුවේ. තවද තරගය හේතුවෙන් අධිකව පවතින හදිසි අනතුරුවලින් ජීවිත අවදානමට ලක් වන පිර්ිස ද සංඛ්‍යාත්මකව ඉහළ අගයකි.
භාණ්ඩ ප්‍රවාහන කාර්යයේදී ජනතාව මුහුණ දෙන දුෂ්කරතාවය, අනාරක්ෂිතබව සහ ප්‍රමාදය
ප්‍රවාහන කාර්යයන් හි අවිධිමත් හා අපිළිවෙළ විසින් නිසි කලට, අවශ්‍ය ලෙස හා ප්‍රයෝජනවත් ලෙස තම භාණ්ඩ ප්‍රවාහනයේ දුෂ්කරතා මතුවේ. එසේම ප්‍රවාහනය කරනු ලබන භාණ්ඩ වල ආරක්ෂිත බව පිළිබඳවද සහතිකයක් නැත.මෙලෙස මූලික වශයෙන් ප්‍රවාහන ගැටලුව මතු වන ආකාර කිහිපයක් හඳුනාගත හැකිය. මෙය තවදුරටත් පුළුල්ව අධ්‍යයනය කළ හැකි නමුත් සරලව වටහා ගැනීමේ පහසුව සඳහා කරුණු හතරක් ලෙසින් මෙලෙස දැක්විය.
ප්‍රවාහන ගැටළුව විසඳීම සම්බන්ධයෙන් වන සමාජවාදී ප්‍රතිපත්ති පවතියි. ඒවා සකස් වන්නේ සමාජවාදි දැක්ම නැති නම් චින්තනය පදනම්වය. එම චින්තනයේ පදනම සාමුහික දේපළ ය. එසේ ම සමාජවාදය යනු සංක්‍රමණීය අවධිය ය යන කොන්දේසිය පසෙකලා මෙම ප්‍රතිපත්ති සලකා බැලිය නොහැකි ය. තව දුරටත් අප වැනි පසුගාමී ධනේශ්වර රටක දී සුළු පරිමාණ පෞද්ගලික දේපළවල සිට සමාජවාදී රාජ්‍ය සතු ජනතා දේපළ දක්වා වන පරාසයක් තුළ මෙම ගැටලුවට පිළියම් සෙවීමට සිදුව ඇත. එය අතිශය සීරුවෙන් හා උපක්‍රමශීලිව සාමූහික සමාජය යන ඉලක්කය වෙත යොමු වෙමින් සිදු කළ යුතුය.
රටක ප්‍රවාහන ක්‍රියාවලියේ දී පළමුව සැලකිය යුත්තේ අති අමානුෂික (ධනේශ්වර) පෞද්ගලික ලාභය නොවේ. ඉතා සාධාරණ සමාජමය ලාභයයි. ප්‍රවාහනය යන්න මිනිසුන් හා භාණ්ඩ වශයෙන් වෙන්කොට ගත හැකිය. මගී ප්‍රවාහනයේ මූලික අරමුණ විය යුත්තේ මානව ශ්‍රම සම්පත මනා ලෙස හසුරුවා ගැනීමයි. මෙය ධනේශ්වර දෘෂ්ටියෙන් බලන විට පෙනිය හැක්කේ ශ්‍රම කොල්ලය ඉක්මන් කර ගැනීමක් වැන්නක් යැයි හැඟිය හැකි ය. (සත්‍ය වශයෙන් ධනවාදය තුළ සිදුවන්නේ එයයි.) සමාජවාදයේ දී එය වටහා ගනු ලබන්නේ එසේ නොවේ. සමාජවාදයේ දී ශ්‍රමයේ හිමිකම නිෂ්පාදකයාගෙන් උදුරා ගන්නේ නැති බැවින් එහි හිමිකම ඔහු සතු ය. එබැවින් ධනවාදය තුළ පරාරෝපණය කරන ලද ජීවිතය ඉවත්ව සැබැ මානුෂිකත්වය මතුවේ. ඉන් ඔබ්බට ශ්‍රමය යනු සමාජමය සම්පතක් බවට පත් වේ. එබැවින්, සමාජවාදයේ දී මානව ශ්‍රම සම්පත මනා කළමනාකරණයකට ලක් කිරීම සමාජමය වශයෙන් ප්‍රතිලාභ ගෙන දෙන්නකි. එනිසා මගී ප්‍රවාහනය එම අවශ්‍යතාවය සලකා සැලසුම් කළ යුතු ය.
ධනවාදය තුළ ප්‍රවාහන අර්බුදයේ ප්‍රධාන ම සාධකය වන්නේ මිනිසාට කරදරකාරී වන අනවශ්‍ය ගමන් ය. ඒවා නිර්මාණය කරනුයේ මෙම අරාජික සමාජයයි. සමාජවාදය එම ගැටලුව විසඳන්නේ සැලසුම්කරණය හරහා ය. ශ්‍රමිකයාගේ දෛනික ජීවිත පැවැත්ම තම නිෂ්පාදන කාර්ය සිදුවන භූමිය ආසන්නයේ පවත්වා ගැනීම වඩාත් පහසුවකි. එහි දී ඔහුගේ ජීවන අවශ්‍යතා සියල්ල තම ආසන්න පරිසරයෙන් සපුරා ගැනීමේ පහසුව තිබිය යුතු ය. ආහාර, සෞඛ්‍ය සේවාව, පාසල, සන්නිවේදන කාර්යයන්, බාහිර සමාජය හා වන විවිධ ගනුදෙනු මෙන් ම දෛනික අත්‍යවශ්‍යතා තමන් ශ්‍රම කාර්යයෙහි යෙදෙන ස්ථානය අවට පවතින සේ සැලසුම් විය යුතු ය. ඔහුගේ ක්‍රීඩා හා විනෝද කටයුතු ද ඒ ආශ්‍රිතව පවත්වා ගැනිමේ පහසුකම් විය යුතුය. ඔහුට අදාළ පරිපාලනමය අවශ්‍යතා ද පහසුවෙන් ඉටු කර ගත හැකි දුරකින් විය යුතු ය. කර්මාන්ත ආශ්‍රිත නගර යන්න එවන් එක් සංකල්පයකි. එවන් පරිසරයක අනවශ්‍ය ගමනාගමන අවශ්‍යතා ඇති වන්නේ නැත. එවිට ජනතාවට ගමනාගමන අවශ්‍යතා ඇති වන්නේ විවිධ චාරිකා යන අර්ථයෙන් පමණි.
එහෙත් මෙම සැලසුම් කෙරෙන වැඩබිම් ආශ්‍රිත නගරයන් තුළ අභ්‍යන්තර ගමනාගමන සේවාවක් පැවතිය යුතු ය. එය මගී පහසුව, ආරක්ෂාව හා මනා සේවය පදනම්ව ක්‍රියාත්මක වන නවීන තාක්ෂණය උපයෝගී වන්නකි. තවද ගමනාගමන අවශ්‍යතාවය අනුව එම සේවාවෙහි කාර්යක්ෂමතාවය ද පවත්වා ගත යුතු ය.
භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය යන කාරණයේ දී සමාජවාදය තුළ නිෂ්පාදන කර්මාන්තවලට අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය, යන්ත්‍ර සහ නිමි ද්‍රව්‍ය ප්‍රවාහනය යන්න වෙන ම ද ජනතාවගේ එදිනෙදා කටයුතුවලට අදාළ පරිභෝජන භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය වෙන ම ද සැලකිය යුතු ය. පළමු කාරණයේ දී ගුවනින්, දුම්රියෙන්, මුහුදු මාර්ගයන්ගෙන් හා අභ්‍යන්තර ජල මාර්ගවලින් මෙන්ම දියුණු මහාමාර්ග පද්ධතියකින් එම අවශ්‍යතාවය සපුරාලන ප්‍රවාහන පද්ධතියක් සැකසිය හැකි ය. ඒ සඳහා වන නවීන ප්‍රවාහන මාධ්‍ය ද යොදා ගැනීම විසින් බාධාවකින් හා පමාවකින් තොරව එම කාර්යය කර ගත හැකි ය. මිනිසුන්ගේ දෛනික අවශ්‍යතා සලකතොත්, නිදර්ශනයක් ලෙසින් ගෘහස්ථ පරිහරණය කරන ගෑස් නළ පද්ධතියක් හරහා ජලය මෙන් යම් පාලනයකින් ඒවා බෙදාහැරීමක් කළ හැකි ය. වරින්වර ගෑස් සිලින්ඩර මාරු කිරීම හරහා වන හිරිහැරයන් මින් වැළකේ.
මෙම ප්‍රතිපත්තීන් සම්බන්ධව කතා කරන විට කෙනෙකුට මතු විය හැකි ගැටලු කිහිපයකි. එම ගැටලු සමඟ ම ඒ සම්බන්ධ සමාජවාදී ප්‍රතිපත්තිය සඳූහන් කරන්නේ නම් මෙසේය.
සමාජවාදය තුළ පෞද්ගලික ප්‍රවාහන සේවාවන් හා පෞද්ගලික වාහන පරිහරණයට සිදු වන්නේ කුමක් ද?
සමාජවාදය යනු සංක්‍රමණිය කාලපරිච්ඡේදයකි. එනිසා එහි දේපළ ආකාරයන් අතර පෞද්ගලික දේපළ පවතී. තවද ලංකාව වැනි සුළු පරිමාණ දේපළ බහුල රටවල සමාජවාදය ගොඩනැඟිය යුත්තේ සීරුවෙන් ය. මහා පරිමාණ දේපළ මිස සුළු පරිමාණ දේපළ වහා පොදු දේපළ බවට පත් කළ නොහැකි ය. එසේ ම පෞද්ගලික බස් කර්මාන්තය වැනි අර්බුද සහිත අංශයක් පවරා ගැනීම ම තවත් සංකිර්ණ ගැටලු ඇති කරනු ඇත. එබැවින්, සමාජවාදයේ දී වඩාත් ම පලදායක වන්නේ ඒවා පවරා ගැනීම නොවේ. ඒ වෙනුවට සමාජවාදී පොදු ප්‍රවාහනයට පහසුකම් හා දිරිගැන්වීම් කිරීමයි. එසේ ම පෞද්ගලික දේපළ එයට බාධාවන් නොවන සේ හසුරුවා ගනු ලබයි.
එසේ යම් සේවාවක් ඉවත් වන්නේ නම් ඒවායේ දැනට නියැළෙන සේවකයන්ට වන්නේ කුමක් ද?
සැලසුම්සහගත ආර්ථිකය තුළ මධ්‍යගත සැලැස්මට අනුබද්ධිත රැකියා සම්බන්ධ සැලැස්මක් ද වේ. රැකියා වියුක්තිය මුළුමනින් ම අහෝසි කිරීම එහි ඉලක්කයයි. කුමන හෝ ශ්‍රමිකයෙකු කුමන ශ්‍රමදායකත්වයෙන් ඉවත් වුව ද, ඔහු ශ්‍රම හැකියාවෙන් යුක්ත නම්, ඔහුගේ ශ්‍රම හැකියාව සමාජවාදී ජයග්‍රහණයන්ට දායක කොට ගැනීම අනිවාර්ය ය.
සමාජවාදය තුළ පරිහරණය වන ප්‍රවාහන මාධ්‍යයන් කුමක් ද?
සමාජවාදය යනු මෙතෙක් මිනිසා විසින් අත්පත් කොට ගන්නා ලද සියලු ජයග්‍රහණයන් ඉදිරියට ගෙන යෑමකි. එනිසා සමාජවාදය ප්‍රවාහන කාර්යයේ දී දැනට ලොව පවතින දියුණු මාධ්‍යයන් සියල්ල භාවිත කරයි. ගුවන් සේවා, නාවික සේවා, ගොඩබිම් ප්‍රවාහන සේවා දියුණු තාක්ෂණය සමඟ භාවිත කරයි. දුම්රිය මාර්ග, මහා මාර්ග, අභ්‍යන්තර ප්‍රවාහන ඇළ මාර්ගයන් වැඩිදියුණු කරයි.
සමාජවාදය තුළ මිනිසාගේ අත්‍යවශ්‍ය ප්‍රවාහන කටයුතු පුළුල් සහ වර්ධනය කරයි. නමුත් අනවශ්‍ය ලෙස ජීවිතය මත බලෙන් පටවා ඇති ප්‍රවාහන අවශ්‍යතා අහෝසි කරනු ලබයි. ඒ සඳහා දැනට මිනිසා සතු දියුණුතම තාක්ෂණයන් හා මාධ්‍යයන් භාවිත කරයි. ප්‍රවාහනය ලාභ ලබන කර්මාන්තයක් යන ධනවාදී තත්ත්වයෙන් එය මුදවා ගනියි. ප්‍රවාහනය දියුණු කරනු ලබන සමාජවාදී ප්‍රතිපත්තිය එසේය.
ඩී. එච්. වික්‍රමසිංහ
